Van Aapsteert bit Zegenfoot
In hör Rieg “Natuur up Platt“ hebbt de Landkreise Freesland un Wittmund een neei Schoolbook rutbrocht: “53 Planten un Blömen ut Freesland un dat Harlingerland“. Se hebbt sick dormit weer ördentlich in’t Tüg leggt, denn na dat lütt Book mit de 26 Vögels, gifft dat nu een tweed Weertstück för Natuurfrünnen.
Suntke Reents, een fröhere Schoolmester ut Bovenstroh, is de Autor van dat Bookje. He hett up söbenundartig Sieden dat över Planten un Blömen to Papier brocht, wat he al in de söbentiger Johrn ünnersöcht hett, nämlich worüm de Planten in uns Gegend so nömt wurrn oder wat de Naams över de Planten verraden deen. Ok worto sick de Planten bruken laten oder wekke Planten wichtig för Deerten sünd.
Bi’n Lesen geiht een dat van Verwunnern bit Smüsterlachen. Aaber wat weer dat Bookje ohn de Biller van de Illustrator Claus Rabba ut Vorel, de dat Besünnere van elk een Plant genau tekend hett.
Dat Lektorat hebbt de Plattdütschbeupdragten Wolfgang Busch, Hillrich Reents un Georg Schwitters övernohmen.
Weer een Book, so meen ick, nich blot för Schoolkinner. Dorüm will ick in een Körtfaten een poor Planten vörstellen, dormit een sick van dat wunnerbor Wark mol een Indruck un Bild moken kann.
Aapsteert/Peperkruud (Kapuzinerkresse):
De Knoppen kannst eten, se smeckt na Peper, de Blüüt kannst mit een Aapsteert verglieken.
Bölkwuddel (Winterrettich):
Een Rettig uthöhlen, Kluntje rin un naderhand de Saft drinken, dat helpt tegen dat Bölken, also dat luut Hoosten.
Christi Bloodsdropen (Johanniskraut):
Een Plant mit goldgeele Blüten. Wenn man de Knopp van een Blüüt köttrieben deit, weerd de Fingers rood. De Plant bleuht üm Johanni, de Gedenkdag to de Gebuurt van Johannis de Düper.
Dusendbladd (Schafgarbe):
Bi jedeen Bladd musst woll bit dusend tellen könen, so völ ganz fiene Blööd hett de Plant. De Tee dorvan schall tegen Bukpien helpen. De Schaap freeten de Planten geern.
Düvelsklau-un-Gottshand/Johannispootjes (Knabenkraut):
Is‘n Orchidee un steiht ünner Natuurschutz. De oll Knull van’t letzt Johr sütt ut as’n schrumpeligen Klau oder Pootje van de Düvel. De goldgeele Wuddel van dit Johr in Förm van een Hand, dat is Gotts Hand.
Müggenfanger (Sonnentau):
De Tentakels klevt as mall. Se seegt ut, as wenn dor de Mörgentau up de Blüüt liggt. Naher suggt de Plant de lüttje Flegen ut. Se steiht ünner Natuurschutz!
Vögelbeerboom/Drosselboom/Fleitenpiepenboom (Eberesche):
Vögels, besünners de Drosssels, freeten de Beeren geern. In’t Fröhjohr kann een sick van een duumdick Tacken een Fleitpiep schnitzen, denn de Bast lööst sick good van dat Holt.
Zegenfoot/Heesch (Geißfuß/Giersch):
De Blööd hebbt Ähnlichkeit mit een Erdbeerbladd. De Plant mokt sick leider immer mehr breed, wat ja in’n Tunn besünners argerlich is. Wenn man dat Kruud rutrieten deit, hesst blot een Bladd mit de Zeegenfoot in de Hand. Man kann de Blööd sogor eten, blot dormit kriegst de Plant ok nich weg.
Tja, dat weern nu in een Körtfaten 9 van 53 Planten ut dat lütt Book, de ick hier vörstellt hebb. Well nu noch de Naams un völ Wetensweertes van de anner 44 Planten un Blömen weten will un dorto de Biller sehn mag, de schull gliek bi sien Bookhandlung nafrogen un sick up‘n Padd moken.
Dissen Leckerhappen dröfft een sick nich entgohn laten! Dat Bookje is nämlich ok weer een Boosteen dorto, uns de Natuur nahder to bringen un gliektiedig een Anstöt dörför, uns Natuur to achten un to plegen, denn se is uns Levensgrund.
Un wo mui hett de Komponist Max Reger dat mol den Sinn na seggt: De Blüten van uns Planten un Blömen sünd dat Smüsterlachen van de Natuur.
Anmarken: Mien Bidrag över dat Bookje “26 Vögels ut Freesland un dat Harlingerland” steiht ok up disse Sied. Un de ganze eerst Uplaag 2008 van dat Bookje “22 Vögels ut Freesland” kann een up uns WEB-Sied in Platt- un in Hochdüütsch nalesen, de wunnerbor Vögel-Teknungen ankieken un sogor de Stimmen van disse Vögels to Gehör kriegen (Klick up “Heimische Vogelwelt”!)
Hans-Jörg Beyer
30.05.2013
|
